SPORCUDA FEMOROASETABULER SIKIŞMA (FAS) 

Prof. Dr. Tahsin Beyzadeoğlu1,2 , Uzm. Dr. Kerem Yıldırım1,3

    1. Beyzadeoğlu Klinik, Ortopedi ve Travmatoloji, İstanbul
    2. Haliç Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Yüksekokulu, İstanbul
    3. İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Yüksekokulu, İstanbul
Sporcularda oldukça sık karşılaşılan bir sorun olan kasık ve kalça ağrısının prevalansı %5-28 arasında bildirilmiştir ve spor hekimliği merkezlerine yıllık başvuruların %10’unu oluşturur1. Kasık ağrısının en sık karşılaşıldığı sporcular; hızlı akselerasyon-deselerasyon, ani yön değişiklikleri ve tekme atma yoğunluklu sporlar olan futbol ya da dövüş sporlarını yapan sporculardır2.

Kasık bölgesinin kompleks anatomisi, ağrının kaynağını belirlemede karışıklık yaratmakta ve hekimi kesinlikten uzaklaştırmakta, hastaların %30 gibi büyük bir oranında ağrının kaynağının belirlenememesine neden olmaktadır3. Çeşitli ürolojik ya da cerrahi patolojinin de bu bölgenin ağrılarına neden olabileceği gibi; lomber diskopati, addüktör kas grubu tendinopatisi ve/veya yaralanması, osteitis pubis, sporcu fıtığı, femur başı avasküler nekrozu ve femoroasetabuler sıkışma sendromu gibi çok sayıda kas-iskelet sistemi kaynaklı sorun da ayırıcı tanıya girmektedir.

Femoroasetabuler sıkışma (FAS) –asemptomatik de olsa–, sporcu popülasyonunda (%55) genel popülasyona (%23) oranla daha sık görülmektedir4. Bunun nedeninin ise genellikle kemik gelişiminin tamamlanmasından önce başlayarak süregelen ve ekstrem eklem hareket açıklıklarında kalça üzerine binen rotasyonel ve aksiyal yükler olduğu düşünülmektedir5-8.

Tedavide öncelikle fizyoterapi, aktivite modifikasyonu ve NSAİ ilaç kombinasyonundan oluşan konservatif tedavi denenmelidir. Fizyoterapi ve aktivite modifikasyonunda belirli bir tedavi şablonu yoktur; şikayetleri arttıran hareketler belirlenerek bunlardan kaçınılmalı, spora özgü hareketler ve şikayetlerin şiddeti göz önünde bulundurularak sporcunun gereksinimlerine göre tedavi kişiselleştirilmelidir. Genel yaklaşım; fizyoterapide postür, gövde kontrolü ve gücü üzerine yoğunlaşılırken kalça çevresi kaslarının kuvvetlendirilmesi ve eklem hareket açıklığının arttırılması yönündedir. Eklem içi enjeksiyonlar da şikayetlerin gerilemesinde etkili olabilir9-12.

FAS cerrahi tedavisinde önce açık cerrahi, sonrasında ise artroskopik teknikler tanımlanmıştır. Açık cerrahi sonrasında da şikayetler ve fonksiyon açısından olumlu sonuçlar bildirilmiş olsa da artroskopik yöntem üzerine yapılan çalışmaların ve tecrübenin artmasıyla özellikle FAS cerrahisinde kalça artroskopisi oldukça yaygınlaşmıştır13. Artroskopik cerrahide femur boyun kırığı, eklem içi yapışıklıklar, osteotomi sahasında kaynamama ve heterotopik ossifikasyon gibi majör komplikasyonların açık cerrahiye oranla çok daha az; spora dönüş süresinin ise oldukça kısa olması nedeniyle sporcuda FAS cerrahi tedavisinde artroskopik cerrahi tercih edilmektedir14-16. Ayrıca, FAS artroskopik cerrahisi sonrasında sporcuların fonksiyonel skorlarının aynı nedenle aynı cerrahinin yapıldığı genel popülasyona oranla daha yüksek olduğu da gösterilmiştir17.

Artroskopik FAS cerrahisi sonrası spora dönüş oranını %87-93, yaralanma öncesi aynı seviyede spora dönüş oranını ise %82 olarak gösteren çalışmalar bulunsa da18,19; son çalışmalarda yaralanma öncesi aynı seviyede spora dönüş oranı %5720, profesyonel sporcularda ise spora dönüş oranı %94 olarak bildirilmiştir19. Bozulmuş mental durum (anksiyete, depresyon vb.), yüksek vücut-kitle endeksi, şikayetlerin uzun süreli olması, cerrahi öncesinde topallamanın bulunması ve cerrahi sırasında femoral kondral defektlerin görülmesinin cerrahi sonrası atletik performansı kötü yönde etkileyebilecek bulgular olduğu gösterilmiştir21.

Cerrahi sonrası spora dönüş süresi, sporun türüne göre değişiklik göstermekle birlikte ortalama 6,5-8 ay olarak bildirilmiştir. FAS nedeniyle kalça artroskopisi uygulanan profesyonel sporcuların kariyerleri genel olarak bakıldığında kontrol grubuna göre daha erken sonlanmakla birlikte bu farkın sadece buz hokeyinde anlamlı düzeyde olduğu görülmüştür22.

Sonuç olarak FAS; sporcularda genel populasyona kıyasla daha sık karşılaşılan ve tanı aşamasında birçok farklı klinik problem ile karıştırılabilecek bir patolojidir. Tedavisinde spor türüne ve sporcuya göre özelleştirilmiş fizyoterapi mutlaka denenmeli, fizyoterapinin yetersiz olduğu durumda ise oldukça yüksek düzeyde olumlu sonuçlar sağlayan ve spora dönüşü mümkün kılan cerrahi seçeneğe başvurulmalıdır. Sporcunun tedavisinin –özellikle cerrahinin- zamanlaması ve planlaması mutlaka hastanın kendisi ile, müsabaka takvimi ve kariyer planlaması göz önünde bulundurularak kararlaştırılmalıdır.

Kaynaklar

  1. Minnich JM, Hanks JB, Muschaweck U et al. Sports hernia: Diagnosis and treatment highlighting a minimal repair surgical technique. Am J Sports Med 2011;39:1341-9.
  2. Taylor DC, Meyers WC, Moylan JA, et al. Abdominal musculature abnormalities as a cause of groin pain in athletes. Am J Sports Med 1991;19:239-42.
  3. Roos HP. Hip pain in sport. Sports Med Arthrosc Rev. 1997;5(4):292–300.
  4. Frank JM, Harris JD, Erickson BJ et al. Prevalence of femoroacetabular impingement imaging findings in asymptomatic volunteers: A systematic review. Arthroscopy. 2015;31:1199–1204.
  5. Gerhardt MB, Romero AA, Silvers HJ, et al. The prevalence of radiographic hip abnormalities in elite soccer players. Am J Sports Med. 2012;40:584–588.
  6. Silvis ML, Mosher TJ, Smetana BS, et al. High prevalence of pelvic and hip magnetic resonance imaging findings in asymptomatic collegiate and professional hockey players. Am J Sports Med. 2011;39:715–721.
  7. Kapron AL, Anderson AE, Aoki SK, et al. Radiographic prevalence of femoroacetabular impingement in collegiate football players: AAOS exhibit selection. J Bone Joint Surg Am. 2011;93:e111.1–e111.10.
  8. Jackson TJ, Starkey C, McElhiney D, et al. Epidemiology of hip injuries in the national basketball association: a 24-year overview. Orthop J Sports Med. 2013;1:2325967113499130.
  9. Bedi A, Kelly BT. Femoroacetabular impingement. J Bone Joint Surg Am. 2013;95:82–92.
  10. Byrd JW. Femoroacetabular impingement in athletes, part II: treatment and outcomes. Sports Health. 2010;2:403–409.
  11. Hunt D, Prather H, Hayes MH, et al. Clinical outcomes analysis of conservative and surgical treatment of patients with clinical indications of prearthritic, intra-articular hip disorders. PM R. 2012;4:479–487.
  12. Emara K, Samir W, Motasem EH, et al. Conservative treatment for mild femoroacetabular impingement. J Orthopaedic Surg. 2011;19:41–45.
  13. Colvin AC, Harrast J, Harner C. Trends in hip arthroscopy. J Bone Joint Surg Am. 2012;94:e23.
  14. Botser IB, Smith TW, Nasser R, et al. Open surgical dislocation versus arthroscopy for femoroacetabular impingement: a comparison of clinical outcomes. Arthroscopy. 2011;27: 270–278.
  15. Matsuda DK, Carlisle JC, Arthurs SC, et al. Comparative systematic review of the open dislocation, mini-open, and arthroscopic surgeries for femoroacetabular impingement. Arthroscopy. 2011;27:252–269.
  16. Botser I, Jackson T, Smith T, et al. Open surgical dislocation versus arthroscopic treatment of femoroacetabular impingement. Am J Orthop. 2014;43:209–214.
  17. Clapp IM, Nwachukwu BU, Beck EC et al. Comparing Outcomes of Competitive Athletes Versus Nonathletes Undergoing Hip Arthroscopy for Treatment of Femoroacetabular Impingement Syndrome. Am J Sports Med. 2019 Nov 19:363546519885359.
  18. Minkara AA, Westermann RW, Rosneck J et al. Systematic Review and Meta-analysis of Outcomes After Hip Arthroscopy in Femoroacetabular Impingement. Am J Sports Med. 2019 Feb;47(2):488-500. doi: 10.1177/0363546517749475. Epub 2018 Jan 26.
  19. Memon M, Kay J, Hache P et al. Athletes experience a high rate of return to sport following hip arthroscopy. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc. 2019 Oct;27(10):3066-3104.
  20. Ishøi L, Thorborg K, Kraemer O et al. Return to Sport and Performance After Hip Arthroscopy for Femoroacetabular Impingement in 18- to 30-Year-Old Athletes: A Cross-sectional Cohort Study of 189 Athletes. Am J Sports Med. 2018 Sep;46(11):2578-2587.
  21. Stone AV, Beck EC, Malloy P et al. Preoperative Predictors of Achieving Clinically Significant Athletic Functional Status After Hip Arthroscopy for Femoroacetabular Impingement at Minimum 2-Year Follow Up. Arthroscopy. 2019 Nov;35(11):3049-3056.e1.
  22. Jack RA 2nd, Sochacki KR, Hirase T et al. Performance and Return to Sport After Hip Arthroscopy for Femoroacetabular Impingement in Professional Athletes Differs Between Sports. Arthroscopy. 2019 May;35(5):1422-1428