Prof. Dr. Mehmet Emin Erdil
Maslak Acıbadem Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı

Kalça artroskopisi, kalça eklemindeki ve kalça eklemi çevresindeki hastalıkların tedavisinde 1 cm’lik cilt kesilerinden özel enstrümanlarla yapılan cerrahi girişimdir (Resim 1, 2, 3). Son yıllarda teknolojik gelişmeler ve kalça patolojilerinin daha iyi anlaşılmasıyla birlikte popülaritesi artmış ve daha sık uygulanmaya başlanmıştır.

Kalça artroskopisi açık cerrahi prosedürlere göre daha güvenli olup hastaların daha erken iyileşme ve normal hayata dönüşünü sağlar. Açık cerrahi kıyasla komplikasyon (beklenmeyen sorunlar) daha nadir görülür. Yine açık cerrahiye oranla, hastanede kalış süresi ve işe dönüş süresi daha kısadır. Ameliyatta genelde 2 veya 3 cilt kesisi yapılır. Minik cilt kesilerinden özel kameralar ve el aletleri ile kalça eklemi ve eklem çevresine ulaşılır. Cerrahi süresi genelde iki saati geçmez. Cerrahi sırasında iskelet traksiyonu yani özel bir cihaz yardımıyla kalça ekleminin açılması gerekebilir.

Kalça artroskopisi yöntemiyle başlıca tedavi edilebilen hastalıklar şunlardır;

• Femoroasetabuler sıkışma sendromu; kalça eklemini oluşturan kemiklerin Şekil bozuklukları nedeniyle gelişen sıkışma olarak özetlenebilir. Bu sıkışma nedeniyle kalça eklemi içinde kıkırdak hasarı ve uzun dönemde artroz yani kireçlenme gelişebilir. Hasta genelde ağrı, takılma, kilitlenme gibi mekanik yakınmalar ile doktora başvurur. Eklem hareket kısıtlılığı görülebilir. Tedavisinde sıkışma semptomlarına yol açan kemik çıkıntılara tıraşlama işlemi, hasarlanan labrum gibi dokulara ise debridman ya da tamir işlemi uygulanır. Hastalar 1 gece hastanede kalır, ertesi gün yürümeye başlar ve bir süre koltuk değneği kullanmaları gerekebilir. (Resim 4)
• Kalça Labrum yırtığı; Kalça eklemini çevreleyen ve kalça ekleminde conta görevi gören kıkırdak halkaya labrum denir. Bu bölgedeki yırtıklarda hastalarda sıkışma sendromuna benzer olarak ağrı, takılma, kilitlenme gibi mekanik semptomlar görülebilir. Bu yırtığın komşuluğunda eklem sıvısının oluşturduğu kistik lezyonlar (içi eklem sıvı dolu kesecik) görülebilir. Bu durumda ağrı ve hareket kısıtlılığı daha şiddetli olabilir.
  Labrum yırtıklarının tedavisinde labrumun kısmen alınması (debridman), tamiri ya da vücudun başka bir bölgesinden alınan bir doku ile yeniden oluşturulması (rekonstrüksiyon) uygulanabilir.En sık uygulanan yöntem olan tamir işleminde, labrumun yapışma yerine gömülen ankor denilen ipli vidalar ile tamir uygulanır. Labrum yırtıkları ile kalça sıkışma sendromu birlikteliği sıktır. Ameliyat sırasında varsa sıkışma sendromuna yönelik cerrahi de aynı seansta yapılmalıdır. Ameliyat sonrasındaki dönem sıkışma sendromu sonrası rehabilitasyon sürecine benzer. Hastanede kalış süresi genelde 1 gece olup hastalar ertesi gün yürümeye başlar ve bir süre koltuk değneği kullanmaları gerekebilir.
• Kıkırdak yaralanmaları; kalça eklemini oluşturan kemiklerin yüzeyini oluşturan eklem kıkırdağında sıklıkla travmaya bağlı olarak kıkırdak lezyonları görülebilir. Bu lezyonlar diğer eklemlerdeki kıkırdak yaralanmalarına benzer olarak farklı yöntemlerle tedavi edilebilirler. Bu durumda hastanın yaklaşık 6 haftalık, yük vermeden koltuk değnekleri ile yürümesini gerektiren ameliyat sonrası dönem geçirmesi gerekli olmaktadır. (Resim 5, 6)
• Kalça eklem faresi veya yabancı cisim; Kalça ekleminde takılma kilitlenme gibi semptomlara yol açan ve ileriki dönemde eklem kıkırdağı aşınmasına neden olabilen kemik-kıkırdak lezyonlara eklem faresi denir. Kurşunlanma sonrası veya iğne batması gibi durumlarda kalça eklemine yabancı cisim girebilir. Her iki durumda da bunların kalça ekleminden çıkarılması gereklidir. Bu işlemler kalça artroskopisi ile, açık cerrahiye göre çok daha az zarar verilerek ve daha konforlu bir şekilde yapılabilir. (Resim 7)
• Sinovyal patolojiler: Kalça eklemini kaplayan ve eklem sıvısı üreten hücrelerden oluşan yumuşak dokuya sinovya denir. Bu dokuların hastalıklarında sinovektomi adı verilen hastalıklı yumuşak dokuların temizlenmesi işlemleri kalça artroskopisi ile yapılabilir.
• Tümör cerrahisi: Bazı iyi huylu kemik ve yumuşak doku tümörlerinin tedavisinde kalça artroskopisi ile lezyondan biyopsi alınması, lezyonun kürete edilmesi yani kazınarak çıkarılması gibi işlemler yapılabilir. Hasta daha az ağrı duyarak daha hızlı günlük aktivitelerine dönebilir. (Resim 8)

Kalça eklemi çevresinde yapılan kapalı cerrahi işlemlere kalça endoskopisi denir. Bu prosedürler kalça artroskopisine benzer olarak aynı bölgedeki minik cilt deliklerinden girilerek yapılan, tek gece hastanede kalma süresi ile günlük aktivitelere erken dönüş sağlayan cerrahi işlemlerdir. Kalça artroskopisi yöntemiyle başlıca tedavi edilebilen hastalıklar şunlardır;

• Kalça çevresi tendon yırtıkları: Kalça çevresindeki tendonların travmatik yırtıkları nadir görülen durumlar olup cerrahi dışı tedaviye yanıt vermeyen olgularda kalça endoskopisi ile tendonlar kemiğe yapışma yerlerine ankor denilen özel ipli mini vidalar ile tespit edilebilir.
• Kalça çevresi yumuşak doku hastalıkları: Kalça ekleminin çevresinde bursa denilen yastıkçıklar bulunur. Bu yastıkçıkların enflamasyonuna ise bursit denilir. Bu durumda ilk olarak cerrahi dışı tedaviler uygulanmalıdır. Cerrahi dışı tedaviye yanıtsız durumlarda bursit dokusu temizlenmelidir. Kalça endoskopisi ile bu tedavi hastaya daha konforlu bir şekilde uygulanabilir.
• Siyatik sinir sıkışmaları; Bazı özel durumlarda siyatik sinire bası oluşabilir. Hastanın siyatik sinir boyunca uzanan ağrıları için sinir gevşetilmesi, sinire bası yapan dokuların temizlenmesi gerekebilir. Kalça endoskopik sinir gevşetilmesi, seçilmiş olgularda uygulanabilecek tedavi yöntemidir.
• Atlayan Kalça (Snapping hip): Kalça çevresi tendon-fasya gibi yapıların kemik dokular üzerinde takılması ile gelişen nadir görülen bir durumdur. Hasta ağrılı bir takılma ifadesi ile başvurur. Bu durumda kalça çevresi kasların gevşetilmesi kalça endoskopisi ile yapılabilir.

Kalça artroskopisi için uygun olmayan çeşitli durumlara dikkat etmek gerekir. Öncelikle ileri evre artrozu olan, yani kireçlenmesi olan kalçalarda bu yöntemin uygulanması doğru değildir. Bu hastalarda sonuçlar belirgin olarak kötüdür. Benzer olarak asetabuler displazi yani kalça gelişim bozukluğu olan, kalça bölgesinde kötü huylu tümörü olan veya aktif enfeksiyonu olan hastalarda da kalça artroskopisi yapılmamalıdır.